Jaarverslag 2015

Beleidsverantwoording

Algemeen

De positieve economische en maatschappelijke ontwikkelingen hebben ook afgelopen jaar doorgezet. Niet alleen in de randstad, maar ook in Zwolle trekt de vraag naar wonen, werken en voorzieningen weer aan. De markt en de ontwikkelaars laten weer van zich horen en het aantal particuliere initiatieven neemt langzaam weer toe. Bij het faciliteren en begeleiden hiervan zijn de ruimtelijke kwaliteit en de kracht van Zwolle steeds belangrijke aandachtspunten geweest. Op het gebied van wet en regelgeving is vorig jaar de Omgevingswet in de Tweede Kamer aangenomen. Een eerste verkenning laat zien dat deze wet flinke impact heeft op de organisatie en de werkwijze binnen het fysiek domein. De centrale doelstelling van de wet is een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en een goede omgevingskwaliteit. Met deze wet wordt een groot aantal wetten samengevoegd en wordt het huidige scala aan sectorale instrumenten beperkt tot zes kerninstrumenten: omgevingsvisie, het programma, algemene regels (waaronder het omgevingsplan), de omgevingsvergunning, algemene rijksregels voor activiteiten en het projectbesluit.

Ruimte
In 2015 is een eerste stap gezet om de huidige structuurvisie om te bouwen naar een Omgevingsvisie. Op basis van de Omgevingswet is dit nieuwe instrument verplicht en dat betekent een strategische visie voor de hele fysieke leefomgeving. Afgelopen jaar is vooral gewerkt aan het verkennen van de opgave en het inventariseren van alle delen van het ruimtelijk beleid. We hebben vorig jaar vastgesteld dat een nieuwe visie meer ruimte moet bieden aan de ontwikkelingen en veel meer uit moet gaan van de kwaliteit van de stad en de samenleving.

Voor de twee belangrijke strategische gebieden van de stad, Spoorzone en binnenstad, zijn heldere ambities verwoord. Voor de eerste is een belangrijke stap gezet in het proces om Zwolle als OV-knoop toekomstbestendig te maken en dit gebied zo vorm te geven dat het de stad verbindt en verder versterkt. Het Kwaliteitsboek Spoorzone en het Programma van Eisen voor de busverbinding geven richting aan de verdere ontwikkeling van het gebied. Daarnaast is samen met met NS, Prorail en de provincie voor het fietsparkeren een integraal eindbeeld opgesteld. Verder is vorig jaar een ontwikkelstrategie voor de gebiedsontwikkeling Spoorzone en is de nieuwe reizigerstunnel geopend. Daarmee is de uitwerking in volle gang. De Zwolse binnenstad staat voor een nieuwe uitdaging. Waar retail geleidelijk verdwijnt komen meer mensen er wonen, komt er meer bedrijvigheid naar het centrum en verschijnen compactere, kleinere winkels. Terwijl we afgelopen jaar nog activiteiten hebben uitgevoerd op basis van het huidige ontwikkelingsprogramma binnenstad (herinrichting pleinen, openbare ruimte) en samen met partijen bijvoorbeeld gewerkt hebben aan de kwaliteit van het Broerenkwartier (invulling Eiland en meer reuring in gebied), is door samen met de stad een eerste verkenning gedaan naar de kernwaarden van de binnenstad als basis voor een nieuwe toekomstvisie.

Bij de ruimtelijke ontwikkeling hebben we steeds gekeken welke rol ons het beste past. Bij diverse initiatieven (van aanpak leegstand en transformatie tot locatie- en gebiedsontwikkeling) hebben we veel aandacht besteed aan de kwaliteit van de omgeving. Dat is niet alleen voor de ontwikkelende partij een bepalende factor, maar ook voor de bestaande stad. Bij het faciliteren en begeleiden hebben we dan ook steeds aandacht gevraagd voor de relatie met het omliggende gebied, de buurt en de wijk. We hebben daarbij partijen met elkaar verbonden om zodoende meerwaarde te creëren en visies uit te voeren.
Ook op regionaal niveau hebben we samen gewerkt aan het verbeteren van ruimtelijke kwaliteit. We hebben acties ondernomen om kaders en structuren te versterken. Met provincie en onze buurgemeenten (met name Kampen) is daarbij steeds goede afstemming. Op het gebied van water en klimaatadaptatie zijn heldere ambities vastgesteld. De "nieuwe deltawerken' reiken tot in de haarvaten van de stad en dat geeft nieuwe kansen voor ruimtelijke ontwikkeling, zoals geluidswal Stadhagen en watercasco aan de zuidzijde van Zwolle

Het planologisch instrumentarium zoals bestemmingsplannen, blijven we steeds actualiseren. Globaal en flexibel waar het kan en randvoorwaardelijk waar het moet. We hebben bezuinigd op de ruimtelijke kaders en tegelijkertijd de partners meer ruimte geboden. Daarbij is de rechtszekerheid echter niet uit het oog verloren.

Erfgoed
Monumenten dragen meetbaar bij aan de aantrekkingskracht van een stad. Steden met een monumentale binnenstad doen het de laatste jaren beter dan andere steden. Dat blijkt uit het onderzoek dat in de 'Atlas voor gemeenten 2015' is gepresenteerd. Zwolle komt op de ranglijst met monumentale binnensteden zelfs voor op de 11e plek. Ook het Planbureau voor de Leefomgeving geeft in het rapport 'De Veerkrachtige Binnenstad' (2015) aan dat de historische binnenstad en de aantrekkelijkheid van de historische gebouwen belangrijke factoren zijn voor de aantrekkelijkheid van een stad.

In 2015 zijn er verschillende archeologische onderzoeken uitgevoerd en rapporten opgesteld, waaronder een groot aantal vanuit het samenwerkingsverband met onze buurgemeenten (GR Archeologie, zie paragraaf 3: Verbonden Partijen). Belangrijk was de opgraving van een deel van het kerkhof rondom de kerk in Hattem. Toppunt was de opgraving aan de Melkmarkt (Bankenlocatie). Hier bleek bewoning te zijn geweest vanaf de 10de/11de eeuw met veel havenactiviteiten. Zwolle was in deze tijd al een belangrijke handelsnederzetting met verre contacten, wat blijkt uit de grote hoeveelheid importkeramiek, waaronder (Belgisch) Maaslandse waar. Daarnaast vond het jaarlijkse tweedaagse congres voor Nederlandse archeologen plaats in Zwolle met meer dan 650 deelnemers waarvan er meer dan 160 in Zwolle hebben overnacht. Op het congres werd een Zwols stripboek gepresenteerd van de Zwollenaar Bert Dijkink over ‘Het geheim van de Kreeft’.

Veel historische kleuren zijn uit de Zwolse binnenstad verdwenen. Het monumentenbeleid stimuleert een monumenteneigenaar om de historische kleuren terug te brengen. De erfgoedprijs Zwolle-Kampen 2015 stond daarom in het teken van kleur. De prijs is toegekend aan de eigenaar van Oude Vismarkt 9. Aan de hand van kleurhistorisch onderzoek kon de eerste afwerking van het gebouw worden achterhaald. Door het terugbrengen van de oorspronkelijke blauwgrijze kleurstelling is de architectuur van het gebouw weer in ere hersteld. Het monument is daarmee getransformeerd tot een ware blikvanger. De erfgoedprijs is uitgereikt tijdens de Erfgoedavond. Op deze avond werd ook het boek onZichtbaar Zwolle gepresenteerd en de bijbehorende expositie in de Grote Kerk geopend. Het boek presenteert een selectie van interessante bouwhistorische en archeologische vondsten die in de binnenstad zijn gedaan en die in een bredere context zijn geplaatst. Bijvoorbeeld een specifiek Zwols fenomeen: de ‘Zwolse kap’. Veel ‘onzichtbaar’ erfgoed wordt hiermee zichtbaar gemaakt.
De inventarisatie naar de Zwolse bouwhistorie en cultuurhistorie hebben we in 2015 weer een stap verder gebracht. Met de selectiecommissie hebben we in 2015 toegewerkt naar een selectie van de, uit de adviezen ontstane, groslijst (bouwhistorische inventarisatie binnenstad). Ook zijn de inventarisaties van het ruimtelijk erfgoed van de wederopbouw (1940-1965) en de periode van het Interbellum (1915-1940) besproken. De cultuurhistorische waardenkaart is in 2015 grotendeels gedigitaliseerd, zodat we daar in 2016 vervolg aan kunnen geven.

Relevante kaderstellende nota’s

• Structuurplan Zwolle 2020 en Uitvoeringsprogramma Structuurplan
• Groenbeleidsplan
• Mobiliteitsvisie
• Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2020
• Welstandsnota
• Visie Buitengebied
• Woonvisie
• Stedelijke programma’s voor wonen, kantoren, bedrijven, leisure en detailhandel.
• Beleidsplan voor Monumentenzorg en Archeologie (2000)
• Archeologiebeleid gemeente Zwolle (2008)
• Erfgoedverordening (2010)
• Subsidieverordening Stedelijke Vernieuwing
• Regeling onderzoekskaders archeologie
• Regeling excessieve opgravingskosten Zwolle