Jaarverslag 2015

Omvang en samenstelling uitkomsten jaarrekening 2015

Het voordelige gerealiseerde resultaat bedraagt € 7.223.613 ten opzichte van de laatst gewijzigde begroting 2015.
In de cijfers van de laatst gewijzigde begroting zijn de uitkomsten van de Beleidsrapportages 2015 al verwerkt, evenals de per saldo neutrale budgettaire gevolgen van de nadien t/m raad van 14 december genomen raadsbesluiten. Het in de gewijzigde begroting verwerkte resultaat van de eerste Beleidsrapportage 2015 was € 2,7 mln. negatief en de tweede € 0,3 mln. negatief.

Ten opzichte van de oorspronkelijk vastgestelde begroting 2015 is er dus ook sprake van een voordelig resultaat van € 3,8 mln.

Onderstaand gaan wij kort in op de samenstelling van het voordelig resultaat van de jaarrekening ad € 7,2 mln. vanuit de volgende invalshoeken:

• uitsplitsing resultaat: resultaat vóór en na bestemming (mutatie eigen vermogen)
• specificatie resultaten per pijler

Resultaat vóór en na bestemming

Specificatie resultaat naar pijler
De samenstelling van de concernuitkomst 2015 blijkt uit onderstaand overzicht:
+ meevallende uitkomst rekening 2015 t.o.v. laatst gewijzigde begroting 2015
- tegenvallende uitkomst rekening 2015 t.o.v. laatst gewijzigde begroting 2015

Belangrijkste verschillen in de staat van baten en lasten
Voor een uitvoerige toelichting op de verschillen tussen de rekening en de laatst gewijzigde begroting verwijzen wij naar de verantwoording per programma. Hierin worden ook de verschillen voor en na resultaatbestemming toegelicht en wordt ook nader ingegaan op het structurele dan wel incidentele karakter van ontstane verschillen. Wij volstaan op deze plek met vermelding van de belangrijkste verschillen (verschillen op productniveau > € 200.000) waarbij uitgegaan is van het gerealiseerde resultaat, dus in deze verschillen zijn de onttrekkingen aan c.q. stortingen in de diverse reserves al meegenomen. Aansluitend volgt een summiere toelichting met de bedoeling om op hoofdlijnen een beeld te krijgen van de belangrijkste verschillen.

Verschillen op productniveau > € 200.000
Bedragen x € 1.000

Toelichting op hoofdlijnen van de belangrijkste verschillen

Beleid stedelijke vernieuwing +370
Dit voordeel heeft betrekking op het project Ittersummerlanden. Het project wordt afgesloten bij de jaarrekening 2015. Hierdoor valt € 370.000 van de reserve nog uit te voeren werken vrij. Ten tijde van de opstellingen van berap 2 was wel duidelijk dat er een voordeel zou ontstaan maar was, in verband met een nog openstaande vordering, onzeker hoe hoog dit voordeel zou zijn.

Economische deelnemingen +854
N.a.v. de verkoop van Essent aan RWE is een deel van de verkoopopbrengst door de verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een aparte bankrekening aangehouden (in jargon: in escrow gestort). Hiervoor was een voorziening getroffen voor het Zwolse deel van de verkoopopbrengst. In 2015 is wederom een deel van de escrow vrijgevallen. Dit was bij berap 2 nog niet bekend.

Onderwijshuisvestingbeleid +260
Het positieve resultaat op dit product bestaat uit meerdere onderdelen, waarbij de belangrijkste overschotten de volgende betreffen: € 113.000 op vandalismeschade, € 57.000 op huren omdat de groei van de islamitische school niet zodanig was dat er noodlokalen gehuurd moesten worden en € 62.000 op tijdelijke huisvestingsvoorzieningen; het hiervoor bij de Jaarrekening 2014 gereserveerde bedrag bleek onnodig. Verder was er ook een tekort op OZB. De lagere WOZ waardes wogen niet op tegen de aanzienlijk hogere tarieven dan begroot, waardoor een tekort van € 52.000 ontstond.
Ten tijde van berap 2 was dit niet bekend.

Leerlingenvervoer +318
In verband met een gunstigere aanbesteding en een lager aantal aanvragen valt het product leerlingenvervoer lager uit. Het betreft een zogenaamde open eind regeling die bij berap 2 onvoldoende aandacht heeft gekregen.Deze meevaller is voor een bedrag van € 275.000 structureel.

Integrale veiligheid +297

De Veiligheidsregio laat ook dit jaar een voordeel zien op haar exploitatie. Hierdoor wordt de bijdrage van de gemeenten lager. In berap 2 is hiervan al melding gedaan maar aangezien er nog geen besluitvorming had plaatsgevonden over de bestemming van dit voordeel kon hier nog niet mee gerekend worden.
De verwachting is dat er een structureel voordeel ontstaat van ca. € 250.000.

Groenbeheer -261
De overschrijding wordt met name veroorzaakt door de schade als gevolg van de julistorm. Bij Berap 2 is aangegeven dat een deel van de stormschade opgevangen kon worden met meevallers op andere producten binnen het programma BOR. Dat is voor 41% gelukt.

Sportaccommodaties +219
Het positieve resultaat wordt veroorzaakt door diverse factoren. Er is een overschot op energielasten zwembad de Vrolijkheid en het budget op doorbetaling van huurinkomsten buitenschools gebruik was onnodig groot. Ook zijn er extra huurinkomsten die betrekking hadden op het boekjaar 2014 en zijn er nog ontvangen erfpachtbaten bovenop het afkoopbedrag van de erfpacht voor het stadion die al bij berap 2 was gemeld..
Het jaarrekeningresultaat is structureel voor een bedrag van ca. € 60.000 en wordt betrokken bij de bezuinigingsopgave sport.

Beleid meervoudige problematiek -468
Deze incidentele overschrijding komt met name tot stand door de problematiek rondom de Sociale Verzekeringsbank. Om deze problemen voor de gemeente te beperken is er extra ingehuurd. Daarnaast heeft de opzet voor de monitoring meer inzet gekost dan gepland is.

Jeugd +269
(AWBZ, PGB jeugd, jeugd en opvoedhulp, GGZ)
De regionale jeugdzorg heeft een te kort van ca.€ 8,5 mln, mede door tekorten op GGZ en LVB. Het aandeel van Zwolle is hier € 1,4 mln. Nadat bekend werd dat de regio mogelijk tekorten zou hebben, is er gestuurd op de lokale gelden om het tekort van regionale jeugdzorg op te vangen. Tevens is er een restant op het lokale deel door vertraging in het opstarten van de innovatieprojecten.De prognoses van regionale jeugdzorg kosten zijn niet hard, gezien deze onzekerheid is het budget bij Berap 2 in relatie tot het verwachtte voordeel op het lokale deel budgettair neutraal verwerkt. Op basis van de meest recente cijfers ( nog steeds voorlopig en niet hard) zal het voordeel op lokale middelen enigszins hoger liggen dan het verwacht tekort op regionaal budget.

Individuele begeleiding +1.591
(Kortdurend verblijf, dagbesteding, diensten aan huis, bijdrage WMO)
Het voordeel is ontstaan bij Zorg in Natura evenals in de Persoonsgebonden budgetten bij hulp in het huishouden.
De PGB-uitgaven voor dagbesteding kunnen niet exact per product gesplitst worden op basis van de rapportage van de SVB. De voorlopige boekingen zijn op moment van schrijven gebaseerd op de tijdelijke rapportage van het SVB, de definitieve rapportage zal rond juni aangeleverd worden. Op basis van de tijdelijke rapportage blijkt dat 80% van de totale PGB besteed is, dit verklaart grotendeels het voordelig saldo op individuele begeleiding. Bij het opstellen van de berap 2 was de rapportage vanuit de SVB nog niet beschikbaar. Er is uitgegaan van ca. 90-95% uitputting. Uit de nu beschikbare voorlopige rapportage van de SVB blijkt dat deze uitputting op ca. 80% ligt. De verwachting is dat door het trekkingsrecht de uitputting van de PGB lager uitkomt, of dat in deze mate structureel is, is nu nog niet te bepalen. Nadere (landelijke) informatie en analyse zal hierover meer duidelijkheid kunnen geven.

Externe advisering +249
Het voordeel is het gevolg van minder gebruik van indicering en advieskosten van externe partijen. Dit is onder andere het resultaat vanwege extra inzet op de deskundigheidsbevordering van de eigen consulenten. Voor 2016 zal dit budget gedeeltelijk ingezet worden voor de inzet van de GGD, vanwege de wettelijke taak voor het toezicht in de WMO.

Maatschappelijke participatie +440
Het verschil is onder andere ontstaan op het onderwerp re-integratie. Deze is met name tot stand gekomen door de lagere lasten door inzet van goedkopere loonkostensubsidies via uitzendbureaus in plaats van rechtstreeks bij de werkgever. Dit is bij Berap 2 te voorzichtig ingeschat.

Sociale werkvoorziening +214
Door een gunstigere inkoop van de WSW-dienstverlening vallen de lasten lager uit dan bij berap 2 is ingecalculeerd. Met daarbij een bijdrage vanuit product Groen voor het door de Wezo uitgevoerde winterwerk, is er op het product Sociale werkvoorziening een voordelig saldo ontstaan.

Vervoersvoorziening +419
Vanwege een gunstige aanbesteding is dit voordeel ontstaan. Deze aanbesteding loopt tot en met 2017, waarna een nieuwe aanbesteding plaats zal vinden. Bij Berap 2 is er reeds een voordeel van €. 0,7 mln. gemeld op dit product, het voordeel komt hoger uit en blijkt te voorzichtig te zijn ingeschat.

Woonvoorzieningen +472
Mede als gevolg van het invoeren van de eigen bedrage, blijken de aanvragen voor woningaanpassingen structureel lager te liggen. Het voordeel ten opzichte van berap 2 komt voornamelijk omdat de verwachting was dat er nog enkele grote woningaanpassingen zouden volgen. Deze blijken niet meer in 2015 gerealiseerd te zijn en komen daarmee ten laste van het beschikbare budget 2016. De eigen bijdrage regeling is in 2016 aangepast, hetgeen een mogelijk effect heeft van een toename van het aantal aanvragen voor woonvoorzieningen. Het structurele voordeel wordt ingeschat op € 220.000.

Algemene bijstand -238
Het aantal mensen in de bijstand is eind 2015 forser gestegen dan werd verwacht bij berap 2. Dit resulteert in hogere lasten ten opzichte van de begroting. Er is sprake van een structureel nadeel.

Maatwerkvoorzieningen Wtcg +533
Het positieve resultaat is ontstaan door de tegemoetkoming voor chronisch zieken. Voor de tegemoetkoming is een budget van € 700.000 voorgeschreven en kon in 2015 voor het eerst aangevraagd worden. De verwachting is dat na drie jaar het bereik optimaal is en het budget volledig benut zal worden. De regeling is in november gestart, bij berap 2 was het nog niet mogelijk om de gevolgen hiervan te bepalen.

Burgemeester en wethouders -242
De pensioenpolissen van de wethouders zijn ondergebracht bij Loyalis. Ieder jaar stelt Loyalis actuariële berekeningen op.
Deze in januari 2016 ontvangen berekeningen geven aan dat de pensioenpolissen niet toereikend zijn.
De huidige lage rekenrente leidt ertoe dat extra middelen nodig zijn om aan de toekomstige verplichtingen te kunnen voldoen.

Ondersteuning bestuurlijk proces +451
Het restant op de ondersteuning bestuurlijk proces is mede ontstaan doordat het implementatiebudget in 2015 niet volledig is benut. Een deel van deze gereserveerde middelen wordt ingezet ter dekking van het nadeel op de saldi kostenplaatsen. Het resterende deel is gevolg van het budget voor Duurzaamheid welke in 2015 niet volledig is besteed. Het restant wordt doorgeschoven naar 2016.

Saldi kostenplaatsen -567
Het nadelige bedrijfsresultaat is ontstaan door diverse mee- en tegenvallers op de afdelingen van de organisatie. Het tekort wordt deels gedekt door inzet van de gereserveerde middelen bij het product ondersteuning bestuurlijk proces en deels door het geparkeerde voordeel vanwege hogere bezuinigingsopbrengst op de bedrijfsvoering. (Zie product stelposten.)

Bouw +533
Ten opzichte van 2014 zijn er in 2015 meer inkomsten gegenereerd bij het verstrekken van vergunningen, voornamelijk in de categorie van bouwleges boven de € 50.000. Tevens is er een voordeel ontstaan bij de lasten, door verminderde inzet voor behandelingen van aanvragen. Afhandeling van grotere aanvragen kosten verhoudingsgewijs minder tijd, waardoor de personele inzet lager uitviel. In berap 2 was reeds een voorzichtig ingeschat voordeel gemeld van €. 0,25 mln..

Voorbereidingsprojecten -3.549
Voor toelichting wordt verwezen naar de toelichting van programma 17A Exploitatie gronden

Af te sluiten projecten -1.775
Voor toelichting wordt verwezen naar de toelichting van programma 17A Exploitatie gronden

Verhuurde panden eindbeheer -423
In dit jaar is een voorziening ad € 900.000 getroffen voor de asbestvoorzieningen pand Zeven Alleetjes.
Daartegenover staat een voordelig saldo van € 477.000 doordat er in 2015 meer huur is ontvangen dan geraamd, waaronder de niet in de begroting opgenomen huur wijkcentrum het Anker en er is een voordeel door ontvangen energieafrekeningen over voorgaande jaren.

Uitkering gemeentefonds +471
Het voordeel over 2015 heeft grotendeels betrekking op de uitkering brede impuls combinatiefuncties. Tevens is er een voordeel ontstaan door de verdeelsystematiek.

Reserve verrekeningen +4.263
Het verschil komt tot stand door de onttrekking aan de algemene concernreserve, deze onttrekking is ter dekking van het nadelig resultaat op vastgoed.

OZB, precario, toeristenbelasting +610
Op de OZB is er een voordeel ontstaan. Dit voordeel bestaat voornamelijk uit een doorwerking van 2014. Het positieve resultaat vanuit 2014 is niet doorgevoerd in de begroting van 2015, waardoor er in 2015 een stapeling aan voordelen is ontstaan. Het voordeel dat bij woningen is ontstaan is in 2016 verrekend, waardoor de tarieven bij woningen lager zijn vastgesteld. In berap 2 is wel melding gemaakt van een verwacht positief saldo maar wegens het ontbreken van een goede analyse is er geen voordeel geraamd. Er is sprake van een structureel voordeel van ca. € 600.000.

Stelposten +729
Het positieve resultaat op stelposten komt mede tot stand door een vrijval van middelen vanuit de stelpost toezicht en handhaving. Verder heeft het voordeel betrekking op de post bedrijfsvoeringsbezuinigingen met als doel de bedrijfsvoeringsresultaten te dekken.

Onvoorziene uitgaven incidenteel/structureel +410
Het beslag op de raming van € 500.000 heeft zich beperkt tot het geluidsscherm aan de Schoenerweg, het voorbereidingskrediet COA, de oprichting van het havenbedrijf Port of Zwolle en herhuisvesting Stadskamer.

Uitkomensten Meerjaren Prognose Vastgoed
Zie programma 17A Exploitatie gronden

Ontwikkelingen reserves en voorzieningen

Per 31 december 2015 zijn de totaalstanden van de reserves en voorzieningen als volgt gespecificeerd per eenheid.

Bedragen x € 1 mln.

In het bijlagenboek is voor elke reserve en voorziening afzonderlijk aangegeven welke mutaties in 2015 hebben plaatsgevonden.

A. Weerstand- en risicoreserves:

Algemene concernreserve (- € 1,3 mln.)
In verband met de decentralisaties in het sociaal domein is er met ingang van 2015 voor de eerste drie jaar een aparte risicoreserve sociaal domein gevormd, de overige risico’s worden afgedekt via de algemene concernreserve.

Reserves kunnen worden omschreven als eigen vermogen zonder of met een aangegeven bestemming. Ontbreekt een bestemming, dan spreken we van algemene reserves. De algemene reserve heeft het karakter van "weerstandsvermogen" dat is bedoeld voor het opvangen van calamiteiten, rekeningtekorten of meer algemeen voor slechte tijden.
Op een deel van de algemene concernreserve (€ 4,9 mln.) ligt echter een bestemming
Per eind 2015 hebben wij € 27,0 mln. in de reserve, waarvan een deel (€ 4,9 mln.) geoormerkt is voor vooraf vastgestelde bestemmingen. Per saldo resteert € 22,1 mln. als weerstandsvermogen in de algemene concern reserve, waarvan € 12,1 mln. voor vastgoed, € 10,0 mln. voor algemene risico’s.

Ten aanzien van de algemene reserve geldt als basisafspraak een normatieve omvang van € 10 mln. Met dit bedrag moet wel minimaal 50% en maximaal 100% van het in de risicomatrix berekende netto risicobedrag kunnen worden afgedekt. Voor verdere informatie wordt verwezen naar de paragraaf weerstandsvermogen en risico’s in deze rekening.
Bij de behandeling van de Perspectiefnota 2017-2020 vindt besluitvorming plaats over het waar te nemen surplus ten opzichte van het normbedrag.

De daling van het weerstandsvermogen in 2015 met - € 1,3 mln. wordt met name veroorzaakt door de verrekening van het rekeningresultaat 2014 (+ € 3 mln.); besluiten begrotingsbehandeling 2015 (- € 1,7 mln.); resultaat 1e Beleidsrapportage 2015 (- € 2,7 mln.); resultaat 2e beleidsrapportage 2015 (- € 0,3 mln.), besluiten perspectiefnota 2016-2019 (- € 2,7 mln.) begrotingsbehandeling 2016 (+ € 7,4 mln.), overige raadsbesluiten ( - € 0,3 mln.), Boekwinst op verkoop panden (+ € 1,3 mln.) en het nadelig MPV resultaat 2016 (- € 5,3 mln.)

Risicoreserve Sociaal domein (+ € 5,9 mln.)
De risicoreserve sociaal domein is ingesteld om de eerste jaren de risico’s in verband met de overgehevelde rijkstaken op het gebied van zorg, participatie en jeugd en de rijkskortingen op de Wmo op te kunnen vangen. De risicoberekening wordt volgens dezelfde uitgangspunten opgesteld als bij de berekening van het algemeen weerstandsvermogen. De minimumomvang bedraagt 50% van de gewogen risico’s.
In 2015 is de reserve gevoed met een storting vanuit de algemene middelen van € 5,9 mln.

B. Bestemmingsreserves
Een groot deel van het gereserveerd eigen vermogen heeft op basis van besluitvorming een bepaalde bestemming gekregen. We spreken dan van bestemmingsreserves. Per eind 2015 beschikken we in totaal over bestemmingsreserves met een totaalstand van € 84,3 mln. Binnen het totaal van bestemmingsreserves zijn diverse groepen te onderkennen: risicoreservering voor specifieke taken, reserveringen gekoppeld aan het kostendekkingsbeginsel, reservering voor lopende exploitatiekosten (kapitaallasten/exploitatie, onderhoud, rechtspositionele verplichtingen, bedrijfsvoering) en overige bestemmingsreserves.
Onderstaand geven we een korte toelichting op de verschillen > € 1,0 mln. tussen de eindstanden 2015 en 2014.

Reserve toekomstige exploitatie gronden (- € 8,1 mln.)
Bij de begrotingsbehandeling 2016 is besloten om met ingang van 2016 het nadelig resultaat op de NNIEGG structureel in het resultaat te verwerken. Hierdoor vervalt de functie van deze reserve en is deze in 2015 opgeheven.

Reserve incidentele bestedingen v/h MIB (+ € 2,2 mln.)
De stijging met € 2,2 mln. is het saldo van € 5,04 mln. aan toevoegingen en € 2,89 mln. aan onttrekkingen . De toevoeging betreft voor € 2,2 mln. een storting vanuit de algemene middelen, € 1,4 mln. vanuit vrijval stimuleringsfonds volkshuisvesting, voor € 0,9 mln. een storting vanuit de vrijval van de reserve NIEGG (besluit bij begroting 2016) en € 0,5 mln overig. De onttrekkingen zijn het gevolg van de (meerjarige) incidentele bestedingsbesluiten die de raad in de afgelopen jaren (via perspectiefnota of begroting heeft genomen). Opmerking bij de onttrekkingen is dat dit niets zegt over de daadwerkelijke besteding in 2015. De daadwerkelijke besteding loopt via de programma’s.

Reserve Stadsuitleg (- € 2,7 mln.)
In het afgelopen boekjaar is gestart met het project “Toekomst Kamperlijn’ (m.n. fietsbrug Blaloweg), de uitgave hiervoor was € 1,5 mln.
Verder zijn een aantal kleinere uitgaven gedaan i.h.k.v. de volgende projecten: afronding Ring van Zwolle (€ 0,1 mln) en afronding Reconstructie Roelenweg (€ 0,17 mln.).
Tenslotte werd van het project Ring van Zwolle de vrijval van € 1 mln. (bezuinigingen 2015) afgedragen.

Reserve Stimuleringsfonds Volkshuisvesting (- € 3,8 mln.)
In het kader van de nieuwe bezuinigingen is er besloten om deze reserve vrij te laten vallen. Door deze vrijval is er gekozen voor een andere financieringsconstructie. De rentelasten, de kosten SVN en de rente baten van de verstrekte leningen via het stimuleringsfonds worden in de begroting 2016 opgenomen.

Reserve Hoofdinfrastructuur Stadshagen (- € 2,3 mln.)
Doel van deze reserve is bundeling van alle middelen voor de aanleg van de hoofdinfrastructuur Stadshagen.
In 2015 bedroegen deze bestedingen aan de hoofdinfrastructuur Stadshagen € 2,3 mln.
Het saldo van deze reserve sluit daarmee eind 2015 op € 3,5 mln.

Reserve Openbaar vervoer (+ € 1,0 mln.)
Doel van deze reserve is het treffen van voorzieningen t.b.v. het openbaar vervoer.
De reserve is in 2015 toegenomen met ruim € 1 mln. omdat de voor het project H.O.V.-doorstroomassen in het cofinancieringsfonds gereserveerde middelen in 2015 zijn overgeheveld naar deze reserve O.V. (berap 2015-1).

Reserve Investeringsbudget stedelijke vernieuwing (- € 2,8 mln.)
Het restant van de rijksbijdragen ISV 1, ISV2, GSB 3 en de decentralisatie-uitkering zijn de aflopen paar jaren in deze reserve gestort. In 2015 is € 0,9 mln toegevoegd en € 3,6 mln. onttrokken. Hiervan heeft een bedrag ad. € 1,0 mln. betrekking op de binnenstad, een bedrag ad. € 1,3 mln. op het project Trapjeswoningen en € 0,4 mln. op de vrijval van het restant van het project Ittersummerlanden. De overige € 0,9 mln. heeft betrekking op kleinere projecten.

Reserve Gebiedsbeheersplan (+ € 1,5 mln.)
Het Gebiedsbeheerplan Zwolle Centraal heeft als doel de bijdrage van de ondergrond in het centrumgebied aan de duurzame ontwikkeling van Zwolle te maximaliseren. Zwolle doet dit door samen met haar ondergrondpartners (provincie Overijssel en waterschap Groot Salland) de knelpunten als gevolg van de aanwezigheid van grondwaterverontreinigingen weg te nemen, efficiënt gebruik te maken van de beschikbare ondergrondse ruimte en beschikbare (financiële) middelen voor het beheer van de ondergrond efficiënt te benutten. De inkomsten die hiervoor beschikbaar zijn dan wel binnenkomen, worden in de reserve ‘Gebiedsbeheerplan Zwolle Centraal’ gestort. De jaarlijkse uitvoeringskosten worden gedekt uit deze reserve.
In 2015 is er € 2,0 mln in de reserve gestort. Deze storting bestaat uit € 0,2 mln. aan bijdragen uit gemeentelijke projecten, € 0,3 mln. heeft betrekking op een bijdrage van het rijk, een rentetoevoeging ad. € 0,2 mln. en € 1,3 mln. bijdragen derden. Voor de uitvoeringskosten is in 2015 € 0,5 mln. uit de reserve onttrokken.

Reserve Voorsterpoort (+ € 5,7 mln.)
Bij besluit RB 11-1 nota van Uitgangspunten MPV, 2016 is besloten de GREX Voorsterpoort
af te sluiten en het saldo in een nieuwe reserve te storten.

Reserveringen nog uit te voeren werken
De stand van deze reserves bedragen eind 2015 € 17,9 mln. De eindstand 2014 was € 19,3 mln. De reserves zijn dus met € 1,4 mln. afgenomen. Iedere eenheid beschikt over een reserve nog uit te voeren werken waarin nog niet bestede restanten van toegekende (hoofdzakelijk) eenmalige budgetten en kredieten worden gereserveerd, althans voor zover de doelen waarvoor het geld is toegekend nog actueel zijn. Deze reserves zijn in het kader van Berap 2016-1 en PPN 2017-2021 doorgelicht.
Conform de toezegging bij de behandeling van de jaarrekening 2007 tonen wij onderstaand het meerjarige verloop van deze reserves en gaan wij aansluitend nader in op omvang en samenstelling van de in de jaarrekening 2015 verwerkte reserveringen nog uit te voeren werken.

Omvang en samenstelling verwerkte reserveringen nog uit te voeren werken in de jaarrekening 2015

In de werkafspraken voor de jaarrekening 2015 is een reserveringskader vastgelegd dat aangeeft in welke situaties voor niet bestede gelden in 2015 direct in de jaarrekening een reservering mag worden verwerkt. Het reserveringskader is opgenomen in het bijlagenboek (bijlage reservemutaties).
In de bijlage reservemutaties geven wij een gespecificeerd inzicht in de omvang en samenstelling van de in de jaarrekening verwerkte reserveringen voor nog uit te voeren werken.
In totaal gaat het daarbij om reserveringen tot een bedrag van € 8,0 mln. (ter vergelijking: in de rekening 2014 was het € 8,2 mln.), als volgt te specificeren:

• € 0,9 mln. aangegane verplichtingen waarvoor per 31/12/2015 de prestatie nog moest worden geleverd (balans technisch geen  reserve maar een overlopende post onder schulden);
• € 6,7 mln. reservering van (deels) nog niet bestede door de raad afzonderlijk voor specifieke bestedingsdoelen toegekende  eenmaligebudgetten;
• € 0,4 mln. reservering van (deels) niet bestede structurele budgetten in verband met per 31/12/2015 nog intern uitstaande going concern opdrachten;  d.w.z. uitstaande interne orders die spoedig na afloop van het jaar worden uitgevoerd.

C. Voorzieningen
Een voorziening is bedrijfseconomisch gezien geen eigen vermogen. Het geld in de voorzieningen is bedoeld om te kunnen voldoen aan (toekomstige) financiële verplichtingen.
De onderhoudsfondsen zijn gerubriceerd onder de reserves en nog niet bestede gelden van derden worden via overlopende posten op de balans verwerkt. Een aantal voorzieningen – met name voor afboeking van dubieuze vorderingen en verwachte verliezen op grondexploitaties – worden aan de activakant van de balans op de betreffende posten direct in mindering gebracht.
Eind 2015 resteren er nog 9 voorzieningen met een totaalstand van € 10,2 mln. Dat is € 1,5 mln. lager dan de eindstand 2014.

De 3 grootste voorzieningen zijn de voorziening Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers (€ 1,4 mln.) en de voorzieningen afval (€ 3,3 mln.) en riolering (€ 3,8 mln.).

Voor verdere toelichting zie de toelichting restant kredieten bij de programmaverantwoordingen.